Protokół Nr 40/18 posiedzenia Komisji Zdrowia, Pomocy Społecznej i Polityki Prorodzinnej Rady Powiatu Świeckiego z dnia 23 sierpnia 2018r.

Obecni na posiedzeniu członkowie Komisji – według załączonej listy obecności.

Obecni na posiedzeniu goście:

Imiłkowska Małgorzata– Dyrektor Powiatowego Centrum Pomocy Społecznej w Świeciu
Karolewska Iwona– Sekretarz Powiatu
Koszowski Franciszek– Starosta Świecki
Meller Adam– Dyrektor Powiatowego Zarządu Dróg w Świeciu
Rezmer Tadeusz– Kierownik Warsztatów Terapii Zajęciowej w Świeciu
Szydłowska Bożena– Dyrektor Powiatowego Zespołu Ekonomiczno-Administracyjnego w Świeciu
Tylman Marcin– Prezes Fundacji Aktywizacji i Integracji w Nowem
Woźniak Dariusz– Skarbnik Powiatu
Ziółek Emilia– Kierownik Warsztatów Terapii Zajęciowej w Nowem

Otwarcia posiedzenia dokonała Przewodnicząca Komisji Pani Beata Sternal-Wolańczyk, która powitała obecnych radnych i przybyłych gości. Następnie stwierdziła quorum pozwalające obradować i przedstawiła program posiedzenia:

Informacja o działalności Warsztatów Terapii Zajęciowej w Świeciu i w Nowem.
Analiza materiałów będących przedmiotem obrad Rady Powiatu Świeckiego.
Sprawy bieżące ( w tym Informacja o działalności Komisji za I półrocze 2018r.).

Do pkt. 1

Pan Tadeusz Rezmer przedstawiając działalność Warsztatów Terapii Zajęciowej w Świeciu (Informacja w załączeniu do protokołu) powiedział, że realizują one zadanie w zakresie rehabilitacji społecznej, zawodowej i medycznej zmierzającej do ogólnego rozwoju, samodzielnego i aktywnego życia w środowisku rodzinnym i społecznym każdego uczestnika. Realizacja tych zadań odbywa się poprzez m.in. ogólne usprawnianie, rozwijanie umiejętności wykonywania czynności życia codziennego, zaradności osobistej, przygotowanie do życia w środowisku społecznym, poprawie kondycji fizycznej i psychicznej czy rozwój psychofizycznej sprawności. Czas trwania zajęć wynosi 35 godzin tygodniowo, od poniedziałku do piątku po 7 godzin dziennie. Podstawową działalnością prowadzonych zajęć jest rehabilitacja społeczna, zawodowa, medyczna, psychoterapia grupowa i indywidualna oraz muzykoterapia. Procesem rehabilitacyjnym objętych było 25 osób niepełnosprawnych o schorzeniu somatycznym i intelektualnym, a od 27 grudnia 2017 roku 30 osób. Jednostką prowadzącą Warsztat jest Towarzystwo Wspierania Osób Niepełnosprawnych w Świeciu. Zajęcia Ergoterapeutyczne prowadzone są w systemie rotacyjnym w pracowniach: informatycznej, krawiecko-dziewiarskiej, kucharsko-cukierniczej, metalo-plastyczno-stolarskiej, introligatorskiej oraz muzykoterapeutyczno-artystycznej. Obecnie jak wspomniał jest 30 osób, w tym 16 kobiet i 14 mężczyzn. Ze względu na stopień niepełnosprawności na zajęcia uczęszcza ze znacznym stopniem niepełnosprawności 16 osób a z umiarkowanym 14. Ze względu na miejsce zamieszkania do WTZ uczęszcza 20 osób z miasta Świecia i 10 osób z innych miejscowości takich jak: Lniano – 2 osoby, Sierosław (gmina Drzycim) – 1 osoba, Gruczno (gmina Świecie) – 2 osoby, Czaple (gmina Świecie) – 1 osoba, Jędrzejewo (gmina Lniano) – 2 osoby, Dólsk (gmina Drzycim) – 1 osoba i Laskowice (gmina Jeżewo) – 1 osoba. W 2017 roku nie wypisano żadnego uczestnika, natomiast przyjęto 5 uczestników do nowo powstałej pracowni. Zatrudnienie w Warsztacie Terapii Zajęciowej do 10,5 etatu z 10 pracownikami. Pracownicy Warsztatu to: kierownik – 1 etat, terapeuta zajęciowy – 6 etatów, rehabilitant – 1 etat, kierowca – 1 etat, pielęgniarka – ¾ etatu, psycholog – ¼ etatu, księgowa – ¼ etatu i sprzątaczka – ¼ etatu. Osoby odpowiedzialne za realizację programu terapeutycznego to terapeuci pracowni: informatycznej, krawiecko-dziewiarskiej, introligatorskiej, metaloplastyczno-stolarskiej, kucharsko-cukierniczej, muzykoterapeutyczno-artystycznej, psycholog, rehabilitant i pielęgniarka. Budżet Warsztatu w 2018 roku wynosi 553 200zł, z tego środki PFRON to 442 869 zł, środki Starostwa 55 320 zł.

Pani Beata Sternal-Wolańczyk zapytała o średnie wynagrodzenie pracowników WTZ.

Pani Emilia Ziółek odpowiedziała, że w WTZ w Nowem terapeuta zarabia średnio 1600 zł. netto.

Pan Tadeusz Rezmer odpowiedział, że podobnie w WTZ w Świeciu.

Pani Beata Sternal-Wolańczyk przypuszcza, że terapeuci zajęciowi to osoby z wyższym wykształceniem.

Pan Tadeusz Rezmer potwierdził.

Pani Emilia Ziółek dodała, że z tego tytułu pojawiają się problemy z zatrudnieniem w Warsztatach.

Pani Beata Sternal-Wolańczyk powiedziała, że w takich placówkach ważne jest zaangażowanie emocjonalne, którego nie ma np. w sklepach gdzie zarobki niejednokrotnie są wyższe.

Pani Emilia Ziółek przyznała, że to właśnie zaangażowanie emocjonalne przyczynia się do pozostawania w tej pracy, a nie zarobki.

Pan Tadeusz Rezmer podkreślił, że dzięki Powiatowi Świeckiemu od zeszłego roku WTZ w Świeciu działa w o wiele lepszych warunkach, w budynku przy ul. Wojska Polskiego 173. Pomieszczenia są wyremontowane, pracownie przestronne i dzięki większej ilości pomieszczeń można utworzyć dodatkową nową pracownię. Gabinet rehabilitacyjny ma w tej chwili dwa pomieszczenia. Poza tym jest więcej toalet co pozwala na komfort użytkowania. Poza tym dzięki dofinansowaniu ze strony Powiatu wyposażono pracownię muzyko-terapeutyczno-artystyczną oraz krawiecko-dziewiarską oraz doposażono pracownię kucharsko-cukierniczą. W zeszłym roku także dzięki dofinansowaniu ze strony Starostwa, zakupiono nowy samochód. Był on bardzo potrzebny z tego względu, że uczestnicy mieszkają w różnych częściach Powiatu Świeckiego. Poinformował również, że wszyscy uczestnicy objęci są programem ćwiczeń kinezy terapeutycznej. Zajęcia realizowane są w gabinecie i sali rehabilitacyjnej. W ramach ćwiczeń choreoterapeutycznych prowadzone były również przed rehabilitanta ćwiczenia i nauka tańca. Wyżej wymienione zajęcia były również elementem przygotowania do występów podczas uroczystości prowadzonych na terenie WTZ oraz poza nimi. Psychoterapia indywidualna prowadzona była przez psychologa, a rozmowy dotyczyły rozwiązywania indywidualnych problemów uczestnika. W okresie przedświątecznym Warsztat uczestniczył w różnych kiermaszach. Swoje prace wystawił i sprzedawał podczas kiermaszu świątecznego w Urzędzie Marszałkowskim w Toruniu, w Inkubatorze Przedsiębiorczości w Świeciu, a także na Jarmarku, który odbył się na rynku w Świeciu w przedświąteczną niedzielę. Prace uczestników również były wystawiane podczas sesji Rady Powiatu oraz zebrań z rodzicami uczestników WTZ. Zdobyte umiejętności w pracowniach uczestnicy prezentowali na uroczystościach i przeglądach muzycznych m.in. na Przeglądzie Piosenki Osób Niepełnosprawnych „Wąbrzeski Mikrofon 2018”, na Przeglądzie Ulubionej Pieśni Jana Pawła II oraz na Międzygminnym Przeglądzie Twórczości Osób Niepełnosprawnych w Drzycimiu. W czerwcu ubiegłego roku w WTZ obchodzono Dzień Rodziny. Na uroczystości z udziałem rodziców i opiekunów uczestnicy wystąpili z częścią artystyczną oraz wręczyli swoim rodzicom, opiekunom kwiaty z krepy i bibuły, które sami wykonali. Zajęcia prowadzone w WTZ były urozmaicone wyjściami do kina, wycieczką rowerową do Kozłowa połączoną z grillem i ogniskiem, cyklicznymi wyjściami do biblioteki. Uczestnicy również brali udział w wielu imprezach sportowych takich jak „Radosny Plus 2018” w Wąbrzeźnie czy VIII Integracyjny Meeting Pływacki Osób Niepełnosprawnych o Puchar Wójta gminy Osielsko. Brali również udział w zajęciach na basenie. W czerwcu uczestniczy brali udział w Targach Pracy i Edukacji dla osób niepełnosprawnych, które odbyły się w Toruniu na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika. Powiedział również o organizowanym w tym roku wyjeździe w miesiącu wrześniu na turnus rehabilitacyjny nad morze do Dźwirzyna.

Pani Emilia Ziółek przedstawiając działalność Warsztatów Terapii Zajęciowej w Nowem (Informacja w załączeniu do protokołu) powiedziała, że w WTZ w Nowem uczestniczy 25 osób niepełnosprawnych. Organizowane są terapia grupowa, zbiorowa i indywidualna oraz ergoterapia w pracowniach takich jak pracownia gospodarstwa domowego, pracownia plastyczno-ogrodnicza, pracownia informatyczna, pracownia rękodzielnictwa artystycznego i pracownia ceramiczna. Jak nazwy wskazują te pracownie zajmują się różnymi działaniami np. pracownia gospodarstwa domowego, w której uczestnicy kształtują swoją samodzielność, przygotowują posiłki, uczą się obsługi prostych sprzętów gospodarstwa domowego, poznają i przestrzegają zasad zdrowego żywienia, uczą się dokonywać prostych zakupów, tworzyć listy zakupów, biorą udział w przygotowaniu przyjęć urodzinowych, uczestniczą w przygotowaniu różnych uroczystości warsztatowych. Pracownia plastyczno-ogrodnicza działa głównie w charakterze twórczym. Przed placówką mamy niewielki ogródek o który też ta pracownia dba. W pracowni wykonujemy różne zajęcia plastyczne: wykonujemy kartki okolicznościowe, albumy, wykonywane są tam prace w drewnie, w grafice. Głównie są to też zamówienia pod klientów indywidualnych. Mamy już swoją stronę internetową, gdzie zamieszczamy wszystkie nasze produkty, które wykonujemy i osoby indywidualne zgłaszają się do nas z indywidualnymi zamówieniami, które dla nich wykonujemy. W ubiegłym roku udało nam się sprzedać produkty za kwotę 14 671,14 zł i te pieniądze są na wyodrębnionym koncie a uczestnicy decydują na co zostaną przeznaczone. Zazwyczaj chodzi o rehabilitację społeczną uczestników, czyli na wyjazdy do kina, czy wyjścia do restauracji. Następną pracownią jest pracownia informatyczna. Tam są głównie zajęcia przy komputerach, w tym głównie obsługa Internetu. Pracownia zajmuje się obsługą naszej strony internetowej i profilu na facebooku, gdzie zamieszczamy wszystkie aktualności, które się akurat dzieją w Warsztacie. Uczestnicy uczą się również obsługi sprzętów jak kserokopiarka czy skaner. Funkcjonuje także pracownia ceramiczna w której odbywają się zajęcia manualne. Wyrabiane jest tam poczucie estetyki oraz wiary we własne siły. Podopieczni uczą się w tej pracowni różnych technik pracy w sklejce, drewnie oraz glinie. Robimy różne przedmioty ze sklejki, przedmioty drewniane, zabawki, ozdobne literki na ścianę, upominki okolicznościowe takie jak: sowy, aniołki, serduszka. Pracownia także sama projektuje te przedmioty, które wytwarza i są to ozdoby takie świąteczne, okolicznościowe na Wielkanoc i Boże Narodzenie. Kolejna pracownią jest pracownia rękodzieła artystycznego i też zajmuje się takim szerokim arcydziełem. Również uczestnicy tej pracowni kleją, malują itd. Pracownia ta razem z innymi prowadzi zajęcia dla szkół i przedszkoli. Bierzemy udział także w różnych kiermaszach, wystawach gdzie sprzedajemy te nasze wszystkie prace. Mamy także takie wyodrębnione stoisko na WTZ, gdzie w każdej chwili można przyjść i jakiś produkt zakupić lub zamówić, jeśli nie mamy tego akurat w naszym sklepiku. W ramach terapii prowadzimy także zajęcia z socjoterapii, arteterapii, muzykoterapii, filmoterapii, wideo terapii, psychoterapii, choreoterapii i kinezjoterapii. Ważniejsze wydarzenia w ubiegłym roku to: wyjazdy do kina, wyjazdy do teatru, dwa razy byliśmy na zawodach, igrzyskach sportowych. Wychodzimy z naszymi podopiecznymi do restauracji, do kawiarni, żeby nauczyć ich też jak się zachowywać w takich miejscach. Organizowaliśmy również zawody latawcowe i corocznie zapraszamy na nie naszych przyjaciół z pobliskich szkół i z innych placówek oświatowych i nie tylko. Byliśmy także na grzybobraniu, braliśmy udział w konkursach plastycznych. Odbywają się także spotkania integracyjne z przedszkolem i szkołą podstawową jak i kiermasze Bożonarodzeniowe. Kończąc poinformowała, że pozytywne rokowanie postępów przyszłej rehabilitacji osiągnęło 17 osób. Pięć osób jest przygotowanych do podjęcia pracy, lecz nie mają możliwości podjęcia zatrudnienia. Trzy nie rokują ale ze względu na brak możliwości skierowania do Ośrodka Wsparcia pozostają nadal w Warsztacie.

Pani Beata Sternal-Wolańczyk zapytała o powód problemu z podjęciem pracy przez wspomniane 5 osób.

Pani Emilia Ziółek odpowiedziała, że nie ma miejsc pracy w okolicach ich miejsca zamieszkania.

Pani Beata Sternal-Wolańczyk zapytała czy istnieją przepisy, które regulują kwestie działalności warsztatów (kontrola, stopień realizacji zadań itd.).

Pani Emilia Ziółek odpowiedziała, że kwestię liczby osób przygotowanych przez warsztaty do wejścia w życie kontroluje PCPR. Co roku jest ocena indywidualna uczestnika, a co 3 lata ocena kompleksowa, gdzie po tej 3 letniej ocenie powinniśmy już wiedzieć czy dany uczestnik rokuje do dalszej rehabilitacji, do pracy czy też musimy go skierować do innego ośrodka, jeżeli taka możliwość.

Pani Beata Sternal-Wolańczyk zapytała kto ocenia działalność warsztatów.

Pani Emilia Ziółek odpowiedziała, że PCPR.

Pani Małgorzata Imiłkowska dodała, że coroczna kontrola PCPR to jedno, a ocena to inna sprawa. A mianowicie ocena jest na podstawie sprawozdań składanych do 1 marca za poprzedni rok a dokonuje jej Zarząd Powiatu co roku w formie uchwały. Wszystko wynika ze sprawozdań, a te są sporządzone zgodnie z zaleceniami wynikających z rozporządzeń. Poinformowała również, że uczestnicy warsztatów dzielą się na trzy grupy – osoby rokujące a potrzebujące rehabilitacji, już zrehabilitowane ale nie rokujące oraz te które nie rokują i konieczne jest skierowanie ich do ośrodka wsparcia.

Pan Marcin Tylman wskazał na funkcjonujący od wielu lat problem systemowy. Chodzi o to, że warsztaty nie są jednym z przystanków drogi osób niepełnosprawnych, a tym ostatecznym. W Nowem obecnie jest budowany Dzienny Dom Pobytu z przeznaczeniem dla 25 osób, który ma nadzieję, że ten problem rozwiąże. W końcu będziemy mogli część osób zaprosić do innej aktywności i nie będziemy zmuszeni wysyłać ich do domu. Uzupełnia to nasz taki gminny system wsparcia osób niepełnosprawnych. Następnie powiedział, że ma jeszcze pewien postulat z którym przybył na posiedzenie Komisji a mianowicie chodzi o procedurę przyznawania stopnia niepełnosprawności przez Powiatowy Zespół Orzekania o Niepełnosprawności w Świeciu. W którymś z punktów jest zapis o tym, czy osoba może uczestniczyć w warsztatach („tak” lub „nie”). Najczęściej, jakby obligatoryjnie Powiatowy Zespół pisze „nie”. Oczywiście to można zmienić, ale na wniosek osoby zainteresowanej. Uważa, że jeżeli osoba kończy (szczególnie mówi o osobach młodych) edukację zawodową w specjalnym ośrodku czy w szkole specjalnej np. w Warlubiu to oczekujemy, że Powiatowy Zespół od razu obligatoryjnie się wypowie. Z tego co wie 95% tych osób wg PZOON nie potrzebuje zajęć w WTZ-ach. Te osoby do nas przychodzą i musimy im pomóc, żeby drugi raz złożyły wniosek i znowu się odbyła ta cała procedura po to tylko, żeby zmienić z „nie” na „tak”. To jest trochę nieuzasadnione i niepotrzebne.

Pani Beata Sternal-Wolańczyk zapytała czy znane są wskazania do uczestniczenia bądź nie w warsztatach. Być może jest tak, że po prostu tak się przywykło.

Pan Franciszek Koszowski przyznał, że problem jest głębszy, ponieważ lekarze mając w obowiązku składanie oświadczeń majątkowych nie chcą pracować w zespołach orzekających.

Pani Iwona Karolewska powiedziała, że rozmawiała z Przewodniczącą Zespołu i okazuje się, że decydują czynniki ludzkie.

Pani Beata Sternal-Wolańczyk przypuszcza, że wynika to z niewiedzy lekarzy.

Pani Iwona Karolewska powiedziała, że Przewodnicząca Zespołu wie o tej sprawie i stara się reagować.

Pan Marcin Tylman przypuszcza, że to wynika z faktu, że rubryki dotyczące WTZ są na końcu i dlatego są mało istotne. Uważa, że brak konieczności zmieniania tych danych spowoduje oszczędności czasu i pieniędzy na powoływanie powtórnie komisji orzekających.

Pani Beata Sternal-Wolańczyk uważa, że należy wypracować wniosek o zorganizowanie spotkania z lekarzami orzecznikami z udziałem przedstawicieli warsztatów.

Pan Franciszek Koszowski zaproponował, aby w spotkaniu uczestniczyła również Pełnomocnik Wojewody do Spraw Niepełnosprawnych.

Pan Marcin Tylman uważa, że nie jest to dobry pomysł, ponieważ w różnych powiatach jest różnie to praktykowane.

Pani Beata Sternal-Wolańczyk również uważa, aby spotkanie odbyło się jedynie z udziałem lekarzy orzeczników i przedstawicieli warsztatów.

Pan Szczepan Nowakowski uważa wniosek Przewodniczącej za słuszny.

Pan Franciszek Koszowski twierdzi, że nie ma możliwości aby wpływać na lekarzy jaką decyzję mają podjąć.

Pan Szczepan Nowakowski zapytał o miejsca pracy dla osób niepełnosprawnych w Nowem i Świeciu.

Pani Emilia Ziółek odpowiedziała, że w Nowem osoby niepełnosprawne zatrudnia Fundacja Aktywizacji i Integracji.

Pan Marcin Tylman powiedział, że obecna sytuacja na rynku pracy daje szansę osobom niepełnosprawnym, które bywają bardziej stabilne jako pracownicy. W 2016 roku Fundacja, którą reprezentuję stała się podmiotem Ekonomii Społecznej. Aby się nim stać musiała zatrudnić osoby niepełnosprawne. Cztery osoby znalazły u nas zatrudnienie (2 osoby z Gminy Nowe i 2 z Gminy Warlubie). Kiedy poszukiwaliśmy chętnych okazało się, że na 900 osób niepełnosprawnych jedyne dwie były zainteresowane pracą. Można zastanawiać się dlaczego tak się dzieje. Otóż chodzi o to, że kiedy taka osoba zacznie pracę nie otrzyma żadnych świadczeń. Jeżeli chodzi o Fundację powiedział, że ta biznesowo się rozwija i liczy na to, że będzie mogła w przyszłości zatrudnić osoby niepełnosprawne. Obecnie mamy firmę sprzątającą z której korzystają duże firmy. Czasem są z tym kłopoty, bo osoby niepełnosprawne np. zachorują, a nie mamy skąd wziąć innych w to miejsce.

Pani Beata Sternal-Wolańczyk przyznała, że problem polega na tym, że osoby niepełnosprawne przez całe życie korzystają ze świadczeń.

Pan Marcin Tylman powiedział, że to nie jest tak, że osoby niepełnosprawne nie pracują w ogóle. Robią to na czarnym rynku i jednocześnie pobierają świadczenia z ośrodków pomocy społecznej. W Fundacji natomiast średnia pensja to 1700 zł. i może nie są to zbyt duże pieniądze, ale widać, że te osoby są szczęśliwe.

Pani Beata Sternal-Wolańczyk pochwaliła pracę Fundacji na rzecz osób niepełnosprawnych.

Pan Szczepan Nowakowski zapytał czy absolwenci Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego w Warlubiu są przyjmowani do WTZ w Nowem, przygotowywani do wyjścia na rynek czy raczej „przetrzymywani”.

Pan Marcin Tylman odpowiedział, że absolwenci doskonale wiedzą, że jeżeli skończą szkołę mogą przyjść do WTZ, jeśli mamy miejsce ale nie ma wielkiego zainteresowania z ich strony.

Pan Franciszek Koszowski przyznał, że pracodawcy boją się zatrudniać osoby niepełnosprawne.

Pan Marcin Tylman powiedział, że dla Fundacji kluczowymi partnerami biznesowymi, nie dotacyjnymi są przedsiębiorcy i samorząd. Wynika to z tego, że społeczeństwo nam się starzeje, samorząd generuje coraz więcej zadań, w których paradoksalnie, nie szczególnie jest wielkie zainteresowanie. Jesteśmy otwarci na współpracę i np. myślimy o usługach opiekuńczych w obszarze komercyjnym (nie tylko w Nowem).

Po dyskusji Komisja wypracowała wniosek o treści: Komisja wnioskuje o zorganizowanie spotkania przedstawicieli Warsztatów Terapii Zajęciowej z lekarzami orzecznikami Powiatowego Zespołu Orzekania o Niepełnosprawności w Świeciu na temat wpisywania wskazań w orzeczeniach do udziału osób niepełnosprawnych w terapii zajęciowej”. (Uchwała Nr 20/18).

Do pkt. 2

Pan Franciszek Koszowski odnośnie podpisania porozumienia o nawiązaniu współpracy partnerskiej pomiędzy Powiatem Świeckim a Rejonem Użhorodzkim (projekt uchwały Rady Powiatu w tej sprawie stanowi załącznik do protokołu posiedzenia Zarządu Powiatu z dnia 21 sierpnia 2018r.) powiedział, że w sesji Rady Powiatu uczestniczyć będą przedstawiciele Rejonu Użhorodzkiego, którzy przywiozą już podpisaną przez tamtejsze władze umowę.

Pani Beata Sternal-Wolańczyk zapytała na czym będzie polegała wymiana.

Pan Franciszek Koszowski odpowiedział, że w ramach współpracy planuję się wymianę młodzieży i współpracę z przedsiębiorcami. Po to rozmawialiśmy na ten temat na posiedzeniach czerwcowych, aby wiedzieć czy Rada Powiatu jest w ogóle tym zainteresowana. Wszystkie Komisje wyraziły zgodę. Teraz będzie czas na sfinalizowanie sprawy.

Pani Bożena Szydłowska przedstawiając projekt uchwały Rady Powiatu Świeckiego zmieniający uchwałę w sprawie regulaminu określającego wysokość stawek dodatków do wynagrodzenia oraz szczegółowe warunki obliczania i wypłacania nauczycielom wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw (projekt uchwały stanowi załącznik do protokołu posiedzenia Zarządu Powiatu z dnia 10 sierpnia 2018r.) powiedziała, że chodzi o drobny błąd w poprzedniej uchwale, którego Nadzór Wojewody nie chciał uznać jako błąd drukarski.