Obecni na posiedzeniu członkowie Komisji Oświaty, Kultury, Sportu i Turystyki – wg załączonej listy obecności.
Obecni na posiedzeniu goście :
- Iwona Karolewska – Sekretarz Powiatu,
- Piotr Kończewski – Dyrektor Biura Lokalnej Organizacji Turystycznej Kociewie,
- Franciszek Koszowski – Wicestarosta Świecki,
- Agnieszka Kowalkowska – Dyrektor Biura Kujawsko-Pomorskiej Organizacji Turystycznej,
- Marta Suchomska – Inspektor ds. promocji Wydziału Współpracy i Zamówień Publicznych Starostwa Powiatowego w Świeciu.
Otwarcia posiedzenia dokonała Przewodnicząca Komisji Oświaty, Kultury, Sportu i Turystyki Pani Urszula Kempińska-Czerwińska, która powitała członków Komisji oraz zaproszonych gości. Następnie stwierdziła kworum pozwalające podejmować uchwały przez Komisję oraz przedstawiła porządek obrad, który został przyjęty jednogłośnie w brzmieniu:
- Sprawozdanie merytoryczne za rok 2020 z udziału Powiatu w Kujawsko-Pomorskiej Organizacji Turystycznej oraz Lokalnej Organizacji Turystycznej Kociewie. Plan na 2021 rok.
- Omówienie działań promocyjnych Powiatu na rok 2021.
Do pkt. 1,2
Pani Iwona Karolewska poinformowała, że przedstawione zostaną dwa sprawozdania merytoryczne za rok 2020, ponieważ powiat jest członkiem dwóch organizacji: Kujawsko-Pomorskiej Organizacji Turystycznej oraz Lokalnej Organizacji Turystycznej Kociewie.
Pani Agnieszka Kowalkowska przedstawiła Sprawozdanie merytoryczne za rok 2020 z udziału Powiatu w Kujawsko-Pomorskiej Organizacji Turystycznej oraz plan działań na rok 2021 (materiał stanowi załącznik do protokołu).
Pani Iwona Karolewska powiedziała, że w uzgodnieniu z Panią Agnieszką Kowalkowską powiat planuje zaprosić Osie do budowania marki Bory Tucholskie. Dodała, że poczyniono już ustalenia z Wójtem Gminy Osie, Panem Michałem Grabskim, aby Osie było głównym ośrodkiem Borów Tucholskich w naszym powiecie. Ponadto zaznaczyła, że jak marka zostanie wypracowana, to powiat będzie chciał ją komuś przekazać, aby była ona podtrzymywana. Najlepszą instytucją do tego będzie powstające w Tleniu Centrum czynnej ochrony przyrody pod Wdeckim Parkiem Krajobrazowym. Powiat zapatruje się, aby właśnie Wdecki Park Krajobrazowy pielęgnował później markę Bory Tucholskie. Podkreśliła, że powiat przygotuje strategię, natomiast jej realizację chce powierzyć Dyrektorowi Wdeckiego Parku Krajobrazowego Panu Danielowi Siewertowi. Uzupełniła, że informacja o tych zamierzeniach nie została jeszcze przekazana, ale liczy na to, że jak już będzie tak piękny, nowoczesny obiekt na terenie parku, to jest pewna, że dyrektor z przyjemnością przyjmie to zadanie.
Pan Piotr Kończewski przedstawił Sprawozdanie merytoryczne za rok 2020 z udziału Powiatu w Lokalnej Organizacji Turystycznej Kociewie oraz Plan na 2021 rok (materiał stanowi załącznik do protokołu).
Pani Stanisława Kuffel powiedziała, że jej zdaniem turystyka będzie się coraz bardziej rozwijała, jeżeli szerszemu gronu odbiorców będzie dostarczana większa ilość informacji, ponieważ Kociewie dotychczas nie było tak znane, a raczej mówiło się o Pomorzu, natomiast o naszym regionie nie za wiele. Stwierdziła, że promocja ileś lat już trwa i dzięki ludziom, którzy nad tym pracują następują zmiany w tym zakresie. Dodała, że nie wszystkim podoba się, że tak dużo pieniędzy jest przeznaczane na wydawnictwa, promocję, ale uważa, że właśnie promocja będzie przynosiła dodatkowe zyski, m.in. w postaci turystów, którzy odwiedzą hotele, w regionie. Następnie pochwaliła Panią Iwonę Karolewską oraz Panią Martę Suchomską za ich szczere zaangażowanie na rzecz działań promocyjnych powiatu oraz ciągłe „bycie w akcji”, także w soboty i niedziele. Dodała, że często pojawiają się zdjęcia na stronie internetowej powiatu, pokazujące jak wiele pracy wykonują. Zwróciła także uwagę na Wdecki Park Krajobrazowy, który również zasługuje na pochwałę za współpracę ze szkołami. Zaznaczyła, że jako nauczyciel i dyrektor, ceni sobie taką pracę. Wspomniała, że z inicjatywy pracowników Wdeckiego Parku Krajobrazowego zorganizowane zostały prelekcje skierowane do uczniów, pokazujące walory flory, fauny z terenu parku. Dodała, że uczniowie chętnie wysłuchują informacji na temat właśnie zwierząt, roślinności, ochrony przyrody. Podkreśliła, że w tych wystąpieniach są również docenione walory turystyczne, oraz wskazane jest, gdzie można odpocząć bezpiecznie i zdrowo. Przyznała, że jest coraz większe zainteresowanie wśród gości, którzy przyjeżdżają do szkoły bądź prywatnie, ponieważ pytają co można zobaczyć na Kociewiu. Powiedziała, że cieszy się, gdy może wyciągnąć mapkę regionu i pokazać jego walory oraz podarować ją przyjezdnym. Dodała, że niektórzy zaznaczają na mapie miejsca na trasach rowerowych, gdzie udało im się dotrzeć, co uznała za ciekawą aktywność. Podsumowała, że jest promocja i turystyką są bardzo cenną sprawą.
Pan Waldemar Fura zwrócił się z pytaniem do Dyrektor Biura K-POT Pani Agnieszki Kowalkowskiej, która mówiąc o celach strategicznych, skupiła się właściwie tylko na marce Bory Tucholskie, czy inne marki też są objęte tą analizą, która została wykonana w ciągu ostatniego roku z perspektywą na okres 3-5 lat?
Pani Agnieszka Kowalkowska podziękowała za sformułowane pytanie i powiedziała, że ma duży niedosyt i chęć dopowiedzenia, zwłaszcza po prezentacji Dyrektora LOT Kociewie Pana Piotra Kończewskiego. Zaznaczyła, że to był jej świadomy wybór, ale może nie do końca trafny i na pewno kilka ciekawych ilustracji przydałoby się do jej prezentacji. Natomiast przedstawiony materiał stanowił rzeczową refleksję po 7 latach pracy w K-POT na stanowisku Dyrektora Biura w trakcie realizacji poprzedniej perspektywy finansowej RPO. Dodała, że województwo kujawsko-pomorskie jest zupełnie inaczej osadzone, aniżeli województwo pomorskie, i zauważyła, że turystyka i promocja regionu nigdy nie była priorytetowa w kontekście polityki województwa. Odpowiadając na pytanie, powiedziała o wydarzeniu, które miało miejsce tuż przed samą pandemią w lutym ubiegłego roku. Mianowicie turystyka, staraniem prezesa K-POT, została wzięta pod uwagę w konsultacjach dotyczących nowej perspektywy finansowej i zaplanowanych w jej ramach środków. Zaznaczyła, że sytuacja była przedziwna, ponieważ ponad 30-osobowa grupa liderów turystyki z całego województwa niemal całkowicie zakwestionowała zapisy, które były przewidziane dla gałęzi turystyki. Podkreśliła, że było to konieczne, ponieważ to co przedstawiono, było tak odległe od tego co K-POT proponuje oraz zupełnie nieskonsultowane. W związku z czym, od tego momentu zaczął się na nowo proces zwracania uwagi na zagadnienie turystyki w regionie w kontekście w jakim K-POT chce, żeby to miało miejsce, czyli turystycznej marki województwa Kujawsko-Pomorskich Konstelacji dobrych miejsc. Dodała, że ogromną satysfakcję sprawił fakt, że w ciągu 3 miesięcy od tego wydarzenia przedstawiono kilka dokumentów strategicznych, gdzie chciałaby zapytać, czy jakakolwiek inna branża jest w stanie się takimi dokumentami okazać. Były one wypracowywane przez lata i niestety nie towarzyszyły temu środki na wdrażanie, co oczywiście wygląda teraz w ten sposób, że tych materiałów nie może pokazać. Podkreśliła że dotyczy to marki Kujawy i marki Pałuki. Sedno sprawy jest w tym co powiedziała Sekretarz Pani Iwona Karolewska, że przystępując chociażby do budowania marki bory tucholskie należy myśleć od razu o tym, kto ma potem zająć się tym. Podkreśliła, że to, iż K-POT inicjuje ten proces, to jest dobra intencja, która wynika z tego, że z poziomu organizacji jest dużo łatwiej spotkać ze sobą różne samorządy, organizacje pozarządowe, wychodząc z kompletnie różnych sytuacji lokalnych. Stwierdziła, że czasami ludziom ciężko jest się spotkać, co miało miejsce na Kujawach, gdzie jest mocna wewnętrzna konkurencja między Ciechocinkiem, Inowrocławiem, Wieńcem-Zdrojem (tu powiedziała o samych uzdrowiskach), ale jeszcze między innymi samorządami. Powiedziała, że K-POT była właściwym organizatorem, któremu trudno było odmówić, ponieważ był on zupełnie niezależny z „turystyką na sztandarze” i z chęcią połączenia ludzi we wspólnej sprawie, co doskonale się udało. Niestety pandemia przeszkodziła w realizacji w ten sposób, że wszystkie przewidziane strategią działania, czyli budowanie klubu marki Kujawy, nie zostały wdrożone w tym roku, w którym miały być wdrożone, czyli rok po realizacji projektu, mimo ogromnej przychylności Wójta gminy Inowrocław, który też się wyłonił jako naturalny lider tego procesu i kontynuator. Podsumowała, że nie wykonano tego, przede wszystkim dlatego, że tamta marka była dedykowana seniorom, którzy byli zupełnie zamknięci w domach. W związku z czym stwierdzono, że pierwszy raz jest tylko raz, więc podjęto decyzję, aby poczekać z tym momentem, żeby dać dobry akcent na dzień dobry i na rozwijanie tej marki.
Kolejno wskazała, że w wizji Kujawsko-Pomorskich Konstelacji dobrych miejsc docelowo jest 5 regionalnych produktów markowych województwa. Dodała, że powiat świecki jest w dwóch z tych pięciu marek, mianowicie w marce Bory Tucholskie z mocnymi produktami, m.in. ze względu na Tleń, będący wiodącym kurortem borów tucholskich. Natomiast dodała, że widzi ogromną rolę powiatu świeckiego w przyszłym procesie budowania marki Doliny Dolnej Wisły, gdzie z całą pewnością powiat świecki będzie dominował ze względu na to, że Dolina Dolnej Wisły już w tej chwili, przed przystąpieniem do budowania tego produktu, jest silnie zaznaczona turystycznie. Dlatego też K-POT chce ten produkt budować jako markowy województwa, ponieważ jest on wypełniony produktami lokalnymi, regionalnymi z mocno zaznaczonym charakterem i udziałem powiatu świeckiego. Powiedziała, że K-POT szeroko podeszła do tego, żeby móc zmieścić więcej autonomicznych marek w Konstelacji dobrych miejsc i dzięki zaproponowanemu podziałowi województwa, układa się to dobrze merytorycznie, historycznie i geograficznie. Dodała, że stało się tak na podstawie obserwacji z kilku lat oraz różnych badań, zaznaczyła, że nie jest to pomysł przez kogoś narzucony, a wynik współpracy z branżą turystyczną, wśród której pozyskano partnerów, przez co uzyskano silne produkty lokalne i regionalne. Podsumowała, że w taki właśnie sposób powstała kompozycja 5 regionów i 2 marek miejskich, gdzie Bydgoszcz i Toruń będą traktowane jako osobne konstelacje. Zauważyła, że ten rok jest czasem bardzo intensywnych spotkań w kontekście RPO, powstawania dokumentów, które prowadzą do regionalnego programu rozwoju turystyki. Zaznaczyła, że uczestniczy w tym wszystkim osobiście, a nie miała takiej przyjemności przez minione 7 lat. Upatruje, że jest to czas wielkich zmian, wielkiej nadziei dla turystyki, właśnie ze względu na to, że turystyka „trochę tupnęła nogą”. Dodała, że cały czas K-POT stara się pokazywać nie od strony krajoznawczej, niezwykle istotnej, ale od strony takiej, że turystyka jest ważną gałęzią gospodarki. Stwierdziła, że na świecie jest to absolutnie zauważalne, a w Polsce jakby nie jest. Podsumowała, że działania zmierzają do tego, aby mieć plik bardzo konkretnych, strategicznych dokumentów, które zostaną złożone do RPO i widzi w tym wielką nadzieję na to, że gdy za 2 lata Pani Iwona Karolewska z Panią Martą Suchomską będą się starać o środki dla powiatu świeckiego na realizację konkretnych zadań, konkretnych narzędzi, czy również Dyrektor LOT Kociewie Pan Piotr Kończewski, czy pozostałe LOT-y, to te środki na turystykę będą i nie będą takie jak w tej chwili kilku tysięczne, bo wszyscy doskonale wiedzą, co można za takie kwoty zrealizować.
Pani Urszula Kempińska-Czerwińska zauważyła, że działania które były podejmowane przez LOT Kociewie czy K-POT, chociażby jak stworzenie tras rowerowych, jak gdyby trochę wyprzedziły obecne czasy. Dodała, że dzisiaj ta dziedzina turystyki rozwinęła się bardzo mocno, a turyści potrzebują drogowskazu, gdzie można pojechać, co można zobaczyć, co jest ciekawe. Podobnie rozwinęła się turystyka kajakowa, bo jeśli ktoś ma orientację, to może porównać sobie jak wyglądało to 10-15 lat temu, a jak wygląda dzisiaj. Podkreśliła, że sami mieszkańcy z terenu powiatu chcą także poznać swoją najbliższą ojczyznę, przemierzając ją pieszo, rowerem czy kajakiem, w związku z czym należy prowadzić dalsze działania w tym kierunku, ponieważ uważa, że powiat wyprzedził ten trend zachęcając do korzystania. Następnie nawiązując do wypowiedzi Dyrektora LOT Kociewie Pana Piotra Kończewskiego o kamperach, powiedziała, że zainteresowanie taką forma wypoczynku przychodzi z Europy Zachodniej, gdzie jest ona bardzo dobrze rozwinięta. Dodała, że wydaje jej się, że także jest potrzeba, tak jak w turystyce rowerowej, wskazania miejsc, bo podróżowanie kamperem jest logistycznie trudniejsze, wymaga zaangażowania większych środków. Podkreśliła, że przecież osoby, które poruszają się kamperami chcą mieć dojście do mediów, wody, prądu i to należy zapewnić. Dodała, że widziała już w Polsce bardzo ładne pod tym względem miejsca na Warmii i Mazurach, niemniej takich miejsc jest jeszcze bardzo mało, więc trzeba zachęcić władze lokalne do podejmowania działań w celu rozwoju infrastruktury do poróżowania kamperami.
Pan Piotr Kończewski powiedział, że LOT Kociewie prowadzi rozmowy np. z zarządzającymi zamkiem w Gniewie, którzy mają taką filozofię, że turyści podróżujący kamperem, zatrzymają się w specjalnie przygotowanym miejscu, gdzie będą mieli dostęp do mediów, ale przy okazji przyjdą do restauracji zlokalizowanej w zamku oraz skorzystają z atrakcji, jakie zamek oferuje. Dlatego zamierzają stworzyć takie miejsce na swoim terenie przy zamku w Gniewie, może nie bardzo rozbudowane, ale z 2-3 stanowiskami dla kamperów.
Pani Urszula Kempińska-Czerwińska dodała, że na turystyce kamperowej się zarabia, ponieważ za skorzystanie z miejsca oraz dostępu do mediów się płaci. Myśli, że w Polsce rozwinie się ta gałąź turystyki, bo już powstały firmy, które wynajmują kampery, dzięki czemu osoby, których nie stać na zakup kampera, mogą go wynająć na określony czas i pojechać w różne miejsca.
Pani Agnieszka Kowalkowska podkreśliła, że ludzie muszą uwierzyć, że na turystyce można zarabiać. Odniosła się do wypowiedzi Pani Stanisławy Kuffel, która podkreśliła i zauważyła, że koszty poniesione na promocję są inwestycją i tak to należy rozumieć, ponieważ to nie są jedynie czyste koszty, takie które się nie zwracają. Natomiast zaznaczyła, że omawiane aktualnie sprawy strategiczne są naprawdę kluczowe, ponieważ to jest ten właściwy moment i ma taką nadzieję, że przy następnym spotkaniu, może nie w przyszłym roku, ale za 2 lata, naprawdę będzie można powiedzieć nie o dokumentach, wizjach i ideach konstelacji ale o tym, w jaki sposób to się przeobraziło faktycznie w konkretne czyny, rozwiązania i pomysły. Podsumowała, że nad tym teraz pracuje K-POT i nie będzie szczędzić sił na ten cel. Natomiast obiecała, że powiat świecki, dlatego że jest tak zaangażowany, i rozumie kwestie związane z turystyką, będzie bardzo widoczny, ponieważ w konkretnych projektach i rozwiązaniach będą potrzebni partnerzy do ich realizacji.
Pani Urszula Kempińska-Czerwińska zgodziła się z tym, co powiedziała przedmówczyni i zauważyła, że w RPO na turystykę przeznaczonych jest bardzo dużo pieniędzy, więc szkoda by było z tego nie skorzystać. Dodała jeszcze, że znak Kociewie od początku bardzo się jej podobał i zmiany lubi, ale jak coś jest dobre to po co zmieniać. Jednak jeśli ten drugi opracowany znak będzie lepszy to dobrze, aczkolwiek to logo jest już znane, kojarzone i takich rzeczy nie można tak szybko zmieniać, bo potem jest problem z odnalezieniem, ze zidentyfikowaniem logo.
Pani Iwona Karolewska powiedziała, że chciałaby nawiązać do kilku spraw, o których rozmawiano na dzisiejszym posiedzeniu. Rozpoczęła od tego, że powiat także jest sympatykiem logo Kociewie, przy czym zaznaczyła, że stosunkowo krótko jest ono pokazywane mieszkańcom naszego powiatu, więc dla nich będzie to szybka zmiana. Dodała, że pozostali mieszkańcy regionu Kociewie są do niego przyzwyczajeni od lat, a nasi mieszkańcy niekoniecznie wszyscy.
Pani Urszula Kampińska-Czerwińska wtrąciła, że dzieci ze szkół w Nowem rozpoznają logo Kociewie.
Pani Iwona Karolewska zgodziła się z Panią Urszula Kampińska-Czerwińska, niemniej stwierdziła, że w Nowem zupełnie inaczej wygląda rozpoznawalność logo Kociewie, ponieważ na obszarach, o których mówił Dyrektor LOT Kociewie Pan Piotr Kończewski, znak ten zapisał się w świadomości mieszkańców. Natomiast na terenie powiatu świeckiego jeszcze cały czas prowadzone są akcje edukacyjne dla mieszkańców, czym jest Kociewie turystycznie, ale też uważa, że proces ten jest o wiele kroków dalej, niż jak zaczynała pracę w promocji. Następnie podziękowała Pani Stanisławie Kuffel za miłe słowa, dodała, że cieszy się kiedy czasami dla odmiany słyszy coś miłego od radnych na temat działań związanych z promocją, turystyką podejmowanych przez Wydział Współpracy i Zamówień Publicznych. Zauważyła zmianę podejścia Komisji Oświaty, Kultury, Sportu i Turystyki do pracy wydziału w porównaniu z komisją w poprzedniej kadencji Rady Powiatu. W odniesieniu do podróżowania kamperem, powiedziała, że parę lat temu na terenie województwa i m.in. powiatu świeckiego goszczono blogera, który pisał dla branży kamperowej i właśnie pod tym kątem oglądał teren parkingu przy zamku w Świeciu. W tamtym czasie nie było to silne miejsce do rekomendacji, mimo że pięknie usytuowane, jednak wymagało doinwestowania, chociaż faktycznie miejsce dla kamperów i namiotów było wyznaczone. W nawiązaniu do turystyki rowerowej i jej promocji w powiecie, wskazała, że od 22 maja br. rusza Tydzień mobilności rowerowej w Świeciu, a także dzięki dofinansowaniu do firmy Mondi zbudowane zostaną stacje do naprawy rowerów, co zostanie za chwilę przedstawione przez Panią Martę Suchomską. Następnie zwróciła uwagę na zaprezentowane zdjęcie przedstawiające mural, który powstał w Świeciu na budynku przy ulicy Sądowej. Mural ten kończy, bądź zaczyna szlak Grzymisława w Świeciu, o którym mówił Pan Piotr Kończewski. Na tym muralu przedstawiony jest Książę Grzymisław, a sam mural jako jeden z trzech powstał w wyniku realizacji projektu dofinansowanego z budżetu obywatelskiego gminy Świecie. Wspomniała o kolejnych dwóch pomysłach, aby schody przy ulicy Mestwina, które skierowane są do góry do ulicy Wojska Polskiego, zostały także wymalowane i żeby stworzyły mural. Wyjaśniła, że są to schody naprzeciwko Komendy Policji, a nie te przy Urzędzie Miasta. Zaznaczyła, że powiat wspiera pomysłodawcę murali Pana Tomasza Pasieka także w realizacji innych przedsięwzięć, ponieważ czasami potrzebne jest niewielkie wsparcie, głównie organizacyjnie a nie tylko finansowe. Dzięki zaangażowaniu w tą działalność powiat jest partnerem świetnych wydarzeń. Dodała, że ze względu na nacisk na ochronę środowiska, jest szansa, że pojawią się murale pochłaniające CO₂, których wykonanie chce dofinansować także firma Mondi.
Pani Marta Suchomska przedstawiła Omówienie działań promocyjnych Powiatu na rok 2021 (materiał stanowi załącznik do protokołu).
Pan Ryszard Pacek zaproponował, aby włączyć większą ilość radnych w posiedzenia Komisji Oświaty, Kultury, Sportu i Turystyki, chociażby jeśli zaplanowane jest wspólne posiedzenie, to członkowie Komisji Zdrowia, Pomocy Społecznej i Polityki Prorodzinnej też powinni uczestniczyć w tak ciekawym spotkaniu. Dodał, że warto by było zaprosić wszystkich, którzy mają opory z turystyką, zwłaszcza kociewską, aby mogli wysłuchać przedstawionych informacji i zaangażować się w promocję Kociewia. Następnie zapytał czy przedstawione dziś materiały, będą omawiane na sesji czy tylko na dzisiejszym posiedzeniu komisji.
Pani Urszula Kempińska-Czerwińska powiedziała, że nie ma tych tematów w porządku obrad na sesję, ponieważ nie znalazły się w planie pracy Rady Powiatu. Następnie zauważyła, że radni mogą zaproponować Panu Przewodniczącemu Rady Powiatu, aby włączyć omawiane dziś zagadnienia do planu pracy na przyszły rok. Dodała, że popiera ten pomysł i przekaże Panu Przewodniczącemu Rady Powiatu, że w grudniu, kiedy Komisja Oświaty Kultury, Sportu i Turystyki będzie opracowywała plan pracy, złoży wniosek, żeby było to przedmiotem sesji. Kończąc podziękowała serdecznie gościom za przedstawienie informacji o tym co jest zrobione w zakresie promocji i turystyki, i co zostało zaplanowane, ponieważ jest to główna zasługa i wkład pracy zarówno K-POT jak i LOT Kociewie. Dodała, że jej zdaniem jest to dobry kierunek rozwoju tej dziedziny, a sceptyków radnych, którzy uważają, że są to źle wydatkowane środki publiczne będzie starać się przekonywać do tego, że jest to inwestycja a nie jedynie koszt.
Na tym zakończono tą część posiedzenia.
Dot. części wspólnej posiedzenia Komisji Oświaty, Kultury, Sportu i Turystyki oraz Komisji Zdrowia, Pomocy Społecznej i Polityki Prorodzinnej
Obecni na posiedzeniu członkowie Komisji Oświaty, Kultury, Sportu i Turystyki oraz Komisji Zdrowia, Pomocy Społecznej i Polityki Prorodzinnej – wg załączonych list obecności.
Obecni na posiedzeniu goście:
- Bożena Gaca-Zielińska – Dyrektor Powiatowego Zespołu Ekonomiczno-Administracyjnego w Świeciu,
- Karolina Gapska-Kostrzewa – Dyrektor Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Świeciu,
- Józef Gawrych – Kierownik Wydziału Budownictwa i Ochrony Środowiska Starostwa Powiatowego w Świeciu,
- Franciszek Koszowski - Wicestarosta Świecki,
- Adam Meller – Dyrektor Powiatowego Zarządu Dróg,
- Tomasz Michalak – Dyrektor Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego w Warlubiu,
- Dariusz Woźniak - Skarbnik Powiatu.
Otwarcia części wspólnej posiedzenia dokonała Przewodnicząca Komisji Oświaty, Kultury, Sportu i Turystyki Pani Urszula Kempińska-Czerwińska, która powitała członków Komisji oraz zaproszonych gości. Następnie stwierdziła kworum pozwalające podejmować uchwały przez Komisje oraz przedstawiła porządek obrad, który został przyjęty jednogłośnie w brzmieniu:
- Analiza materiałów będących przedmiotem obrad Rady Powiatu.
- Sprawy bieżące.
Do pkt. 1
Pani Karolina Gapska-Kostrzewa przedstawiła projekt uchwały Rady Powiatu w sprawie zmiany uchwały nr XXX/191/21 z dnia 31 marca 2021 roku w sprawie określenia zadań i wysokości środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych przeznaczonych na realizację tych zadań w Powiecie Świeckim w 2021 roku (projekt uchwały stanowi załącznik do protokołu posiedzenia Zarządu Powiatu z dnia 14 maja 2021 r.).
Do przedstawionego projektu uchwały żadnych merytorycznych uwag i zapytań nie zgłoszono.
Pan Adam Meller przedstawił projekt uchwały Rady Powiatu w sprawie przekazania zarządzania drogą powiatową nr 1041C Błądzim - Świekatowo na odcinku od km 4+590 do km 6+930 (projekt uchwały stanowi załącznik do protokołu posiedzenia Zarządu Powiatu z dnia 14 maja 2021 r.).
Do przedstawionego projektu uchwały żadnych merytorycznych uwag i zapytań nie zgłoszono.
Pan Dariusz Woźniak przedstawił projekt uchwały Rady Powiatu w sprawie zmiany budżetu Powiatu Świeckiego na rok 2021 oraz projekt uchwały Rady Powiatu w sprawie udzielenia pomocy finansowej Gminie Warlubie na realizację zadania z zakresu pomocy społecznej (projekty uchwał stanowią załączniki do protokołu posiedzenia Zarządu Powiatu z dnia 14 maja 2021 r.).
Pan Grzegorz Goral zapytał o dotację w wysokości 2 mln zł, którą powiat otrzymał w trzecim rozdaniu z Rządowego Funduszu Inwestycji Lokalnych na przebudowę ul. Wojska Polskiego w Świeciu. Dodał, że widzi to tak, jakby nie powiat a gmina Świecie dostała środki.
Pan Dariusz Woźniak odpowiedział, że powiat przystępując do realizacji tej inwestycji, która miała kosztować 12 mln, początkowo uzyskał dofinansowanie z UE w kwocie ok. 5 mln zł i brakowało 7 mln zł. W związku z tym powiat zawarł porozumienie z gminą, że brakująca kwota zostanie sfinansowana po połowie, czyli po 3,5 mln zł przez powiat i gminę. W pierwszym postępowaniu przetargowym złożono najkorzystniejszą ofertę na ponad 40 mln zł i został on unieważniony. Przetarg został ponowiony i najkorzystniejsza oferta wynosiła 19 mln zł. Tak więc kwota inwestycji wzrosła z 12 mln zł na 19 mln zł. Wówczas pojawił się dylemat czy podpisywać umowę, ale burmistrz zadeklarował, że 50% udziału własnego pokryje, co wynosiło ponad 6,5 mln zł. W międzyczasie Powiat Świecki pozyskał na to zadanie dodatkowe środki, m.in. dzięki zwiększeniu dotacji z RPO. W wyniku starań Starosty Pani Barbary Studzińskiej Marszałek przekazał wyższą kwotę niż pierwotnie zaplanowano. Wyjaśnił, że z Rządowego Funduszu Inwestycji Lokalnych powiat pozyskał na tę drogę z pierwszego rozdania ponad 2 mln zł, dodatkowo teraz pozyskał kolejne 2 mln zł. Podsumowując wszystkie dofinansowania, zmniejsza się udział własny dofinansowania tej inwestycji. Wyjaśnił, że dzieląc udział własny pół na pół, to tak się akurat złożyło, że rzeczywiście gmina przekaże nam w tym roku o 2 mln zł mniej. Dodatkowo zaznaczył, że sytuacja jest jeszcze bardziej skompilowana, ponieważ mimo tego, że powiat nie wydał jeszcze złotówki na to zadanie, to gmina Świecie już na to zadanie przekazała nam środki w wysokości ponad 1,5 mln zł w zeszłym roku. Podkreślił, że wynikało to z porozumień, które zawierane są po partnersku i są one korzystne. Zaznaczył, że powiat nie realizuje jeszcze zadania, a już wcześniej dostał te środki. Dodatkowo sytuację komplikuje fakt, że to zadanie nie zostanie skończone w tym roku, tylko będzie realizowane przez 3 lata, więc pewnie nie zostanie skonsumowane, to co teraz jest w budżecie, ponieważ jak pieniądze nie zostaną wydane, to gmina nie przekaże kolejnych środków. W związku z czym rozliczenie będzie następowało w procesie 3-letnim, mianowicie w zeszłym roku powiat dostał pieniądze, mimo że nic nie wydał, a w tym roku dostanie kwotę adekwatną do tempa realizacji inwestycji i jeszcze jakaś część przejdzie na przyszły rok. Podsumował, że w chwili obecnej 2 mln zł dofinansowania otrzymał powiat, natomiast potrącenie z tych 2 mln zł jest 1 mln zł. Jednocześnie drugi milion złotych jest potrącany z wcześniejszych dotacji, które powiat dostał, a jeszcze nie było to skonsumowane, ponieważ powiat po prostu ma nieaktualny plan dotacji od gminy, zawyżony.
Pan Grzegorz Goral powiedział, że dalej tego nie rozumie, że jeżeli ktoś deklaruje, że daje połowę a później zabiera.
Pan Dariusz Woźniak wyjaśnił, że deklaracja jest taka sama. Wskazał, że w rozliczeniu 3 letnim tej inwestycji będzie to wyglądało następująco: inwestycja będzie kosztować 19 mln zł, kwota dofinansowania, może się zwiększyć, ale powiedzmy, że będzie wynosić 10 mln zł, a pozostałe 9 mln zł będzie podzielone na połowę, po 4,5 mln zł gmina i 4,5 mln zł powiat. Zaznaczył, że nikt z niczego się nie wycofuje oraz niczego mniej nie daje.
Pani Urszula Kempińska-Czerwińska powiedziała, że w tej sprawie rozmawiano już wielokrotnie na posiedzeniach komisji i radni wiedzą, że jest to inwestycja która jest wykonywana przez powiat przy udziale samorządu gminy Świecie i partnerzy będą finansować 50/50 wkład własny. Dodała, że może teraz wygląda to tak, jak Pan Grzegorz Goral rozumie, ale zgodnie z tym co powiedział Pan Dariusz Woźniak, że inwestycja będzie rozliczona w systemie 3-letnim, dopiero po zakończeniu inwestycji będzie widoczna cała wartość inwestycji, i wtedy przekona się Pan Grzegorz Goral, że budżet powiatu nie został uszczuplony.
Pan Grzegorz Goral zapytał jak nie, skoro powiat pozyskał 2 mln a teraz oddaje je gminie Świecie.
Pani Urszula Kempińska-Czerwińska zauważyła, że jest to zadanie powiatu, które powiat mógłby przecież wykonywać samodzielnie.
Pan Dariusz Woźniak powiedział, że przedstawi to bardziej wyraźnie na przykładzie sytuacji, gdyby powiat pozyskał 19 mln zł, co pewnie nie nastąpi, aczkolwiek bardzo by chciał, ponieważ powiat stara się bardzo o dodatkowe środki od Marszałka. Mianowicie w takim przypadku zaproponowałby zwiększenie dotacji ze środków zewnętrznych o 8 mln zł, a zmniejszenie dotacji od gminy, bo nie byłby w stanie tego rozliczyć, skoro 100% finansowania byłoby z zewnątrz. Podobnie jest w przedstawianej dziś propozycji zmiany do budżetu. Dodał, że patrząc tak bardzo wąsko tylko na tę uchwałę, to rzeczywiście wygląda tak, że jest zwiększenie o 2 mln zł i zmniejszenie o 2mln zł. Podkreślił, że tak to wygląda, ale obejmując całościowo 3-letni proces, gdy wcześniej były już zwiększane dotacje z zewnętrznych źródeł na finansowanie zadania, to nie zmniejszano dotacji od gminy. Stwierdził, że może to był błąd, że nie było to wykonywane, a powinno aby radni widzieli, że dokładnie połowa ubywa. Podsumował, że po zakończeniu inwestycji, tak jak Pani Urszula Kempińska-Czerwińska mówiła, przedstawi całkowite rozliczenie, z którego będzie wynikało, że połowa udziału własnego sfinansowała gmina i połowę udziału własnego sfinansował powiat, ponieważ takie było założenie. Zauważył, że inaczej wyglądałoby to w sytuacji, gdyby była ustalona konkretna kwota, że gmina zadeklarowałaby udzielenie dotacji w wysokości 6,5 mln zł. Ale w omawianej inwestycji nie ma takiej deklaracji.
Pani Urszula Kempińska-Czerwińska powiedziała, że propozycja, którą Pan Dariusz Woźniak przedstawił jest skomplikowana finansowo, więc zaapelowała, aby nie utrudniać sobie życia tylko je ułatwiać.
Pan Dariusz Woźniak dodał, że to zadanie powiat chciał zrealizować już w zeszłym roku, następnie w tym roku miało być wykonane, a ostatecznie będzie przez 3 lata realizowane. Dlatego zauważył, że to co jest zapisane w tegorocznym budżecie będzie przesuwane znowu na następny rok, ponieważ cały czas trwa uzgadnianie dokumentacji, która miała być zrobiona na koniec lutego, co skutkuje przesunięciem na przyszły rok. W związku z tym podkreśla, że to jeszcze bardziej skomplikuje sytuację, a czytelnie będzie to widać dopiero w przyszłym roku, po zakończeniu inwestycji, kiedy pokaże koszt inwestycji i wszystkie źródła finansowania.
Pani Urszula Kempińska-Czerwińska zapytała czy Pan Grzegorz Goral jest usatysfakcjonowany.
Pan Grzegorz Goral odpowiedział, że nie.
Pan Marek Mazurek powiedział, że całe nieporozumienie, wynika z tego, że kiedy wprowadzano inwestycję w kwocie 19 mln zł, to wierzył, że koszty w zakresie 6 mln zł poniesie gmina. Dodał, że wtedy była dyskusja i radni mieli wątpliwości, ponieważ inwestycja zakładała remont kapitalny, gdzie większość zadań jest zadaniami gminy. Podkreślił, że właśnie z tego wynikały wątpliwości kilku radnych, że powiat realizuje zadania gminy. Zaznaczył, że teraz gwoli sprawiedliwości powinno się powiedzieć, że powiat pozyskał środki zewnętrzne na realizację zadań gminy, bo w tej inwestycji nie jest określone, ile kosztują konkretne pozycje, a podana jest cała kwota realizacji inwestycji. Nadmienił, że nie jest określone ile kosztuje kanalizacja wodociągowa, odnowienie deszczówek bądź wykonanie innych towarzyszących, ważnych i kosztownych zadań, tylko jest podany koszt jako całość. Podsumował, że zdaje sobie sprawę, że ta inwestycja jest potrzebna i powtórzył, że teraz powinno się powiedzieć gwoli sprawiedliwości, że powiat pozyskał również środki na realizację zadań gminy. Dodał, że te wszystkie środki są przeznaczone na cel dotyczący mieszkańców Powiatu Świeckiego, więc aż tak nie powinno się tego rozgraniczać, jednak uczciwość wymaga żeby to wyjaśnić, aby nie było tylu niedomówień. Zaznaczył, że każdy z radnych, który był na tej sesji pamięta, jaka była dyskusja, że o mały włos ówczesna propozycja nie byłaby przyjęta, jednak w końcu, po wyjaśnieniach została ona przegłosowana. Zauważył, że również był za, ponieważ myślał, że będzie to inaczej wyglądało, a patrząc z dzisiejszej perspektywy był naiwny.
Pan Dariusz Woźniak powiedział, aby wszyscy dali sobie trochę czasu, aż będą mieć pełną wiedzę i nie wyciągali już teraz tak daleko idących wniosków. Zauważył, że nie jest jeszcze znany kosztorys, a dopiero jak będzie znany, okaże się ile poszczególne części inwestycji kosztują. Dodał, że może okazać się, że Pan Marek Mazurek miał rację w swojej tezie, że infrastruktura gminna kosztuje np. 7 mln zł, a gmina daje tylko 4 mln zł, albo okaże się, że tak nie jest i zadanie gminy kosztuje 1,5 mln zł, a gmina daje 4 mln zł, co w chwili obecnej nie jest wiadome. Podkreślił, że za parę tygodni zostanie to radnym przedstawione, gdy sporządzona zostanie dokumentacja i będzie wiadomo wszystko. Wracając do finansowania tej inwestycji, powiedział, że z jej podsumowaniem także należy poczekać do zakończenia. Zauważył, że możliwe jest pozyskanie kolejnej kwoty dotacji od Marszałka i jeszcze bardziej sytuacja się skomplikuje. Dlatego, aby pokazać wszystkie źródła finansowania, inwestycja musi być zakończona i wtedy można będzie pokazać przebieg całego 3 letniego procesu udziału gminy i powiatu w kosztach własnych, który będzie pół na pół. Jeszcze raz podał jako przykład ekstremalną sytuację, w której powiat uzyskałby 19 mln zł dofinansowania zewnętrznego na inwestycję o wartości 19 mln zł, gdzie zadania powiatu wynoszą 12 mln zł a gminy 7 mln zł, to gmina chociażby chciała przekazać te 7 mln zł, to nie będzie mogła przekazać, ponieważ dotacja w kwocie 19 mln zł to będą znaczone środki z unii europejskiej, budżetu państwa i innych źródeł zewnętrznych. Stwierdził, że być może nie zostało to wtedy powiedziane, że jest to finansowanie pół na pół a jedynie przedstawiono, że gmina przekaże kwotę 6,5 mln zł.
Pan Roman Witt zapytał czy po raz pierwszy powiat współpracuje w ten sposób z gminą, czy może kiedyś było tak, że gmina wykonała zadanie powiatu. Powiedział, że nie wie skąd ta dyskusja, ponieważ większość osób obecnych na posiedzeniu jest ludźmi samorządu od wielu lat i powinna się cieszyć z tego, że ten czy inny urząd jest na tyle operatywny, że pozyskuje pieniądze z zewnątrz, a pieniądze z budżetów samorządów zostają w tych samorządach. Podkreślił, że pieniądze, zostają w gminie i nie mówi tego dlatego, że jest mieszkańcem gminy Świecie. Uważa, że ta dyskusja nie ma sensu, ponieważ na sesji, kiedy była ta inwestycja wprowadzana, wszystko zostało wyartykułowane dokładnie, że wkład własny inwestycji będzie zapewniony przez powiat i gminę 50/50, co pozwala zarządzać budżetem. Ponadto poparł wypowiedź Pani Urszuli Kempińskiej-Czerwińskiej, że nie powinno się utrudniać współpracy poprzez system dofinansowania, ponieważ dojdzie do tego, że samorządy nie będą współdziałać i będą realizować zadania we własnym zakresie.
Pan Dariusz Woźniak odpowiedział, że różnie kształtowała się współpraca przy realizacji wspólnych zadań przez powiat i gminy. Następnie jako przykład wskazał budowę ścieżek rowerowych przy drogach powiatowych, gdzie stosowane były modele realizacji tego przedsięwzięcia, w których 100 % kosztów na dokumentację projektową, wykup gruntów oraz wykonanie zapewniła gmina, np. gmina Osie na ścieżkę rowerową Osie-Żur, gmina Świecie na ścieżkę rowerową Świecie-Gruczno, ścieżkę rowerową Sulnowo-Dziki, ścieżkę rowerową Gruczno-Chrystkowo. Dodał, że trochę inny model współpracy zastosowany był przy budowie ścieżki rowerowej Serock-Świekatowo, którą wykonuje powiat przy dofinansowaniu gmin Świekatowo i Pruszcz. Dlatego podkreślił, że nie ma jednolitego modelu współpracy, a najczęściej powiat współdziała z gminami właśnie przy przebudowach dróg czy budowach ścieżek rowerowych i udział finansowy poszczególnych gmin jest różny w zależności od aktualnych możliwości gmin, np. gmina Lniano dopiero w tym roku przekaże środki na inwestycję drogową, która jest realizowana już od 2 lat, ale patrząc z punktu widzenia całego procesu wypłaci dofinansowanie. Podsumował, że należy podchodzić elastycznie do tego, ponieważ jest dwunastu partnerów – jedenaście gmin i powiat. Natomiast w modelu współpracy przy realizacji inwestycji przebudowy ul. Wojska Polskiego w Świeciu, patrząc na koszty, gmina przekazuje dużą kwotę w milionach złotych, zapewniając 50% wkładu własnego, a z reguły gminy przy wykonywaniu tego typu zadań dofinansowują 10, 15, 25 %. Dodał, że w tym przypadku jest uzasadnienie dla tak wysokiego udziału gminy, ponieważ jest realizowana duża inwestycja dotycząca m.in. przebudowy infrastruktury, która jest zadaniem własnym gminy. Następnie odpowiedział Panu Markowi Mazurkowi, że nie wie na ile powiat finansuje to zadanie własne gminy, ponieważ nie ma jeszcze szczegółowego kosztorysu, który będzie znany za około 4-6 tygodni.
Pani Urszula Kempińska-Czerwińska podkreśliła, że powiat to 11 gmin i gdyby nie gminy nie byłoby powiatu.
Pan Waldemar Fura zauważył, że bez udziału gmin realizacja inwestycji drogowych prowadzonych przez powiat byłaby niemożliwa. Zaznaczył, jak wiele środków pozyskiwanych jest co roku w ramach dotacji zewnętrznych oraz współpracy z gminami. Dodał, że przy każdym zadaniu wspólnie realizowanym, powiat przeprowadza najpierw uzgodnienia z gminą, a w konsekwencji zawiera umowę, rodzaj porozumienia, w którym określa się parytet i zasady finansowania. Powiedział, że gdy zadanie, które jest zadaniem własnym powiatu w 100 % realizuje gmina, to wtedy radni nie podnoszą dyskusji. Podkreślił, że w przypadku przedmiotowej inwestycji zwarty był pewien rodzaj umowy z gminą, i zwrócił uwagę, że jest ona finansowana z trzech różnych źródeł – budżetu państwa, powiatu i gminy, w związku z czym jeśli wzrasta poziom dofinansowania z budżetu państwa, przy czym środki z budżetu państwa są przeznaczone konkretnie na ten cel, to automatycznie obniża się wkład własny powiatu i gminy. Dodał, że nie działa to w ten sposób, że jeżeli powiat pozyskał 2 mln zł, to środki te powinien zatrzymać. Podsumował, że jeżeli radni będą mieli takie podejście, to w przyszłości żadna współpraca pomiędzy powiatem a gminami nie będzie możliwa. A przecież, dzięki dobremu współdziałaniu, gminy, które nie mogą od razu zrealizować swojego zobowiązania wobec powiatu, o czym mówił Pan Dariusz Woźniak, spłacają swoje należności nawet dopiero po dwóch latach. Zauważył, że współpraca daje możliwość realizacji tak ambitnego planu przebudowy dróg, który przez te wszystkie lata był wykonywany.
Pani Urszula Kempińska-Czerwińska zapytała czy Pan Marek Mazurek chce coś dodać, ponieważ widzi, że nie jest przekonany.
Pan Marek Mazurek powiedział, że przedstawił tylko fakty z sesji, kiedy propozycja realizacji tej inwestycji była procedowana, a po drugie stwierdził, że w wielu punktach dzisiejszej dyskusji radni rozmijają się z tematem, którym nie jest współpraca z gminami a konkretna inwestycja. Ponieważ nie słyszał ani jednego głosu, w którym ktoś podważałby korzyści wypływające ze współpracy gmin z powiatem.
Pan Grzegorz Goral stwierdził, że to co chciał to już powiedział, a chodziło mu o to że powiat starając się o dotację złożył kilka wniosków na różne inwestycje, a lobbował za tym, żeby otrzymać dofinansowanie akurat na przebudowę ul. Wojska Polskiego, a mógł lobbować za innym projektem, który mógłby być zrobiony.
Pani Urszula Kempińska-Czerwińska zamknęła dyskusję w tym obszarze, ponieważ zgodnie z tym co powiedział Pan Dariusz Woźniak należy poczekać, aż będzie kosztorys inwestycji i poznamy koszt poszczególnych zadań.
Pan Tomasz Michalak przedstawił Analizę funkcjonowania Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego w Warlubiu (materiał stanowi załącznik do protokołu posiedzenia Zarządu Powiatu z dnia 14 maja 2021 r.).
Pani Iwona Manys poinformowała, że w związku z tym, że nie otrzymała materiałów dot. analizy finansowej SOSW w Warlubiu, a wie, że były one prezentowane na posiedzeniu Zarządu Powiatu, zwróciła się z prośbą o przygotowanie przez SOSW w Warlubiu oraz CAOPOW w Bąkowie zestawienia wynagrodzeń z ostatnich 3 miesięcy i zapewniła, że jak je otrzyma, to przekaże także radnym.
Pan Tomasz Michalak wyjaśnił, że nastąpiło to w skutek nieporozumienia, ponieważ myślał, że materiały dotyczące analizy wykorzystania środków finansowych miały być przypisane tylko do Komisji Polityki Finansowej, a pozostali radni mieli omawiać tylko analizę funkcjonowania ośrodka, dlatego na wspólnym posiedzeniu Komisji Infrastruktury i Gospodarki oraz Komisji Polityki Finansowej wprowadził w błąd w tej kwestii, za co przeprosił i powiedział, że materiały dot. analizy finansowej są dostępne dla radnych w Biurze Rady.
Pani Iwona Manys podziękowała za informację.
Pani Urszula Kempińska-Czerwińska powiedziała, że wszyscy powinni wspólnymi siłami postarać się o to, aby realizacja inwestycji przebudowy internatu przy szkole jak najszybciej się rozpoczęła, ponieważ obecne warunki w internacie nie spełniają wymogów. W związku z czym podkreśliła, że to zadanie powinno być priorytetem na najbliższe lata, aby zapewnić rozwój tej szkoły oraz odpowiednie warunki, tym bardziej, że w internacie przebywają dzieci wskutek decyzji sądu.
Pan Tomasz Michalak podziękował za zrozumienie i zauważenie potrzeby oraz powiedział, że Pan Dariusz Woźniak złożył wniosek o dofinansowanie przebudowy internatu. Dodał, że ma także przygotowaną wizję rozwoju ośrodka oraz kilka pomysłów związanych z potrzebami osób niepełnosprawnych, które chętnie radnym przedstawi, jeśli tylko wyrażą taką wolę.
Na tym zakończono tą część posiedzenia.
Dot. posiedzenia Komisji Zdrowia, Pomocy Społecznej i Polityki Prorodzinnej
Otwarcia posiedzenia dokonała Przewodnicząca Komisji Zdrowia, Pomocy Społecznej i Polityki Prorodzinnej Pani Iwona Manys, która powitała członków Komisji oraz zaproszonych gości. Następnie stwierdziła kworum pozwalające podejmować uchwały przez Komisję oraz przedstawiła porządek obrad, który został przyjęty jednogłośnie w brzmieniu:
- Informacja na temat stanu zanieczyszczenia powietrza i wód na terenie powiatu świeckiego. Informacja o podejmowanych działaniach kontrolnych w tym zakresie przez odpowiedzialne służby
Do pkt. 3
Pan Józef Gawrych przedstawił Informację na temat stanu zanieczyszczenia powietrza i wód na terenie powiatu świeckiego oraz Informację o podejmowanych działaniach kontrolnych w tym zakresie przez odpowiedzialne służby (materiał stanowi załącznik do protokołu).
Do przedstawionego materiału żadnych merytorycznych uwag i zapytań nie zgłoszono.
Na tym posiedzenie zakończono.
Protokolant:
Joanna Ekert
Biuro Rady
Przewodnicząca Komisji
Oświaty, Kultury, Sportu i Turystyki
(Urszula Kempińska-Czerwińska)
Przewodnicząca Komisji
Zdrowia, Pomocy Społecznej i Polityki Prorodzinnej
(Iwona Manys)